شبکه حسگر/ کارانداز شبکهای است متشکل از تعداد زیادی گره کوچک. در هر گره تعدادی حسگر و یا کارانداز وجود دارد. شبکه حس/ کار به شدت با محیط فیزیکی تعامل دارد. از طریق حسگرها اطلاعات محیط را گرفته و از طریق کاراندازها واکنش نشان میدهد. ارتباط بین گرهها به صورت بیسیم است. هر گره به طور مستقل و بدون دخالت انسان کار میکند و نوعا از لحاظ فیزیکی بسیار کوچک است و دارای محدودیتهایی در قدرت پردازش، ظرفیت حافظه، منبع تغذیه و … میباشد. این محدودیتها مشکلاتی را به وجود میآورد که منشأ بسیاری از مباحث پژوهشی مطرح در این زمینه است.
این شبکه از پشته پروتکلی شبکههای سنتی پیروی میکند ولی به خاطر محدودیتها و تفاوتهای وابسته به کاربرد پروتکلها باید بازنویسی شوند. این مقاله ضمن معرفی شبکه حس/ کار و شرح ویژگیها، محدودیتها، کاربردها، ایدهها و چالشها، به طرح موضوعات پژوهشی در این زمینه میپردازد. پیشرفتهای اخیر در فناوری ساخت مدارات مجتمع در اندازههای کوچک از یک سو و توسعه فناوری ارتباطات بیسیم از سوی دیگر زمینهساز طراحی شبکههای حس/کار بیسیم شده است. تفاوت اساسی این شبکهها ارتباط آن با محیط و پدیدههای فیزیکی است.
شبکههای سنتی ارتباط بین انسانها و پایگاههای اطلاعاتی را فراهم میکند در حالی که شبکه حس/ کار مستقیما با جهان فیزیکی در ارتباط است با استفاده از حسگرها محیط فیزیکی را مشاهده کرده، بر اساس مشاهدات خود تصمیمگیری نموده و عملیات مناسب را انجام میدهند. نام شبکه حس/ کار بیسیم یک نام عمومی است برای انواع مختلف که به منظورهای خاص طراحی میشود. برخلاف شبکههای سنتی که همه منظورهاند شبکههای حس/ کار نوعا تکمنظوره هستند. در صورتی که گرهها توانایی حرکت داشته باشند شبکه میتواند گروهی از رباتهای کوچک درنظر گرفته شود که با هم به صورت تیمی کار میکنند و جهت مقصد خاصی مثلا بازی فوتبال یا مبارزه با دشمن یا جستوجو در میدان جنگ طراحی شده است.
از دیدگاه دیگر اگر در شبکه تلفن همراه ایستگاههای پایه را حذف نماییم و هر گوشی را یک گره فرض کنیم ارتباط بین گرهها باید به طور مستقیم یا از طریق یک یا چند گره میانی برقرار شود. این خود نوعی شبکه حس/ کار بیسیم میباشد. اگرچه به نقلی تاریخچه شبکههای حس/ کار به دوران جنگ سرد و ایده اولیه آن به طراحان نظامی صنایع دفاع آمریکا برمیگردد. ولی این ایده میتوانسته در ذهن طراحان رباتهای متحرک مستقل یا حتی طراحان شبکههای بیسیم موبایل نیز شکل گرفته باشد. به هر حال از آنجا که این فن نقطه تلاقی دیدگاههای مختلف است تحقق آن میتواند بستر پیادهسازی بسیاری از کاربردهای آینده باشد. کاربرد فراوان این نوع شبکه و ارتباط آن با مباحث مختلف مطرح در کامپیوتر و الکترونیک از جمله امنیت شبکه، ارتباط بلادرنگ، پردازش صوت و تصویر، داده کاوی، رباتیک، طراحی خودکار سیستمهای جاسازی شده دیجیتال و … میدان وسیعی برای پروهش محققان با علاقهمندیهای مختلف فراهم نموده است. شبکههای ارتباطی گیرنده بیسیم در حال حاضر در محیطهای شهری هم استفاده میشوند شامل نظارت محیط و محلهای سکونت، استفاده بهداشتی و سلامتی، کنترل دستگاههای خود کارخانه و نظارت در ترافیک و … .