دانشمندان بیش‌ازپیش در حال باور این موضوع هستند که پیری صرفاً یک بیماری است و می‌توان آن را متوقف یا حداقل کُند کرد. اخیراً نیز محققانی از دانشگاه لومونوسِف روسیه و استکهلم سوئد در یک مطالعه‌ی مشترک به کار روی این ایده پرداخته‌اند. مطالعه‌ی آن‌ها که در مجله‌ی پیری منتشر شده است، بر نقش میتوکندری در پیری موجودات زنده تمرکز دارد.

محققان تحت رهبری زیست‌شناس مشهور روسی، ولادیمیر اِسکولاچِف، به بررسی یک نژاد خاص از موش‌های اصلاح ژنتیکی‌ شده پرداختند. در ژنوم این موش‌ها یک جهش کوچک صورت گرفت. این جهش به‌طور قابل‌توجهی به جهش‌زایی میتوکندری شتاب می‌بخشید. این موش‌های جهش‌یافته به‌جای دو سال عمر کردن، تنها کمتر از یک سال زنده ماندند و با بسیاری از بیماری‌های مرتبط با پیری روبرو و ضعیف شدند. کاملاً واضح بود که این بیماری‌ها ناشی از پیری است.

محققان در ادامه گروهی از موش‌های اصلاح ژنتیکی شده با عمر ۱۰۰ روز را با یک ترکیب مصنوعی موسوم به SkQ1 (یک آنتی‌اکسیدان مصنوعی که میتوکندری را هدف قرار می‌دهد) تحت درمان قرار دادند. SkQ1 در آزمایشگاه اسکولاچف در دانشگاه مسکو تولید شده بود. این SkQ1 در حالی به آب آشامیدنی موش‌ها اضافه شد که گروهی دیگر از آن‌ها تحت کنترل دانشمندان از آب خالص و بدون مواد افزودنی استفاده می‌کردند. زمانی که موش‌ها به سن ۲۰۰ تا ۲۵۰ روزگی رسیدند، گروه تحت کنترل به‌سرعت پیر شده و وزن از دست داده بود. کاهش وزن و همچنین دمای بدن، پوکی استخوان و ریزش مو در آن گروه کاملاً مشهود بود. کاهش تحرک و جذب اکسیژن نیز یکی دیگر از علائم پیری را نشان می‌داد. از طرفی دیگر، این علائم در گروهی از موش‌ها که از SkQ1 استفاده کرده بودند، به‌شدت کند شده بود.

آزمایشگاه

نتیجه این مطالعه نشان می‌دهد که میتوکندری تأثیر به‌سزایی بر روند پیری دارد. اسکولاچف می‌گوید:

این مطالعه کاملاً از نگاه تئوری و عملی ارزشمند است. نخست اینکه به‌طور آشکار به نقش حیاتی تولید میتوکندری در فرآیند پیری در پستانداران وابسته به اکسیژن اشاره می‌کند. درعین‌حال راهی به‌سوی درمان پیری با استفاده از آنتی‌اکسیدان‌هایی که میتوکندری را هدف قرار گرفته‌اند، باز می‌کند.

اسکولاچف با توجه به این نتایج امیدبخش، کار خود را برای تولید داروهای ضد پیری مبتنی بر SkQ1 آغاز کرده است. یکی از این داروها یک قطره‌ی چشمی به نام ویسومیتین (Visomitin) است که اخیراً در روسیه به تأیید رسیده و در ایالات‌متحده‌ی آمریکا نیز فاز دوم آزمایش‌های بالینی را گذرانده است. پروژه‌ی دیگری که در حال تکمیل است، ساخت یک نسخه‌ی خوراکی از SkQ1 خواهد بود. این دارو نیز در روسیه در مرحله‌ی آزمایش‌های بالینی قرار دارد. اگر همه‌چیز به‌خوبی و طبق انتظارات پیش برود، این دارو می‌تواند در دو تا سه سال آینده مجوز تولید کسب کند.

این موارد تنها تلاش‌های دانشمندان برای مقابله با پیری نیستند. سایر مؤسسات نظیر استارت‌آپ یونیتی بیوتکنولوژی (Unity Biotechnology) در سان‌فرانسیسکو نیز به دنبال درک مکانیسم پیر شدن سلولی و کند کردن روند پیری هستند. بسیاری از مؤسسات علمی همچنان بر فناوری سلول‌های بنیادی برای بازتولید بافت‌های آسیب‌دیده‌ی انسانی براثر پیری یا بیماری تکیه کرده‌اند. یک برنده‌ی جایزه‌ی نوبل تصور می‌کند که راز این کار در بلندتر کردن تلومرها نهفته است. با توجه به این مطالعات، انسان احتمالاً بتواند به‌زودی روند پیری خود را کُند یا حتی متوقف کند.