جسی جیمز گرت در مقاله معروف خود شیوه عمل ایجکس را چنین توضیح میدهد: هر عمل از سوی کاربر که به طور معمول موجب تولید یک تقاضای HTTP شود به جای ارسال مستقیم به وب، موجب فراخوانی یک فرمان جاوا اسکریپتی و هدایت آن به موتور ایجکس میشود. هر نوع پاسخی به کاربر از سوی سرور (مانند کنترل صحت دادههای وارد شده در یک فرم ورود اطلاعات، ویرایش اطلاعات در حافظه و حتی برخی از انواع هدایت کاربر در سایت) نیازی به ارسال یک صفحه جدید به سمت کاربر ندارد و تنها همان قسمتی که باید تغییر کند بروز میشود.
به طور سنتی وقتی کاربر فرمی را پرمیکند و به سایت ارسال میکند، وب سرور با بارگذاری مجدد یا تازهسازی صفحه (refresh) و نمایش یک پیغام و یا نتیجه پردازش اطلاعات، به او پاسخ میدهد و به همین دلیل هم وقت سرور برای ارسال کل محتوای آن صفحه گرفته میشود و هم کاربر باید برای دریافت کامل آن صفحه منتظر بماند؛ که نتیجه آن کاهش بازده سرور، مصرف پهنای باند و تلف شدن وقت و هزینه است. اما بهکارگیری تکنیک ایجکس این مشکلات را به طرز قابلملاحظهای کاهش میدهد.