بیل گیتس یکی از بزرگ‌ترین نام‌های دنیای فناوری اطلاعات عصرماست. برای خیلی‌ها نام بیل گیتس با مایکروسافت مترادف است. حتی حالا که چند سالی است سمت مدیر عاملی این غول نرم افزاری را رها کرده است، هنوز مایکروسافت تداعی کننده نام بیل گیتس است. وی را می‌توان یکی از موفق‌ترین و ثروتمند‌ترین افراد دنیای تجارت در تاریخ جهان دانست. مجله تایم بیل گیتس را اثرگذار‌ترین فرد در قرن بیستم دانسته است.
سالهای کودکی و نوجوانی
ویلیام هنری بیل گیتس سوم متولد ۲۸ اکتبر ۱۹۵۵ در سیاتل آمریکا است. پدرش سر ویلیام گیتس و مادرش ماری ماکسول گیتس بودند. پدرش وکیلی معروف و مادرش هم زن بسیار موفقی بود. وی عضو هیئت مدیره یک بانک خصوصی بود که اصطلاحاً «اولین بانک بین دولتی» نامیده می‌شد. ماری گیتس اولین زنی بود که به عضویت هیئت مدیره این بانک در می‌آمد. علاوه بر این، وی عضو هیئت مدیره بنیاد خیریه «راه مشترک» نیز بود و باز هم اولین زنی بود که به عضویت هیئت مدیره این بنیاد خیریه ملی در آمریکا درآمد.
بیل گیتس ۱۳ ساله بود که علاقه به برنامه نویسی رایانه را کشف کرد. در آن زمان دانش آموز کلاس هشتم مدرسه لِیک ساید بود. گروهی از مادران دانش آموزان با پولی که از فروش اجناس دست دوم خود به دست آوردند، یک سامانه تله تایپ مدل ۳۳ ASR و یک دستگاه رایانه برای مدرسه خریده بودند. این رایانه محصول شرکت جنرال الکتریک بود و گیتس با دیدن آن به سیستم برنامه نویسی این شرکت علاقه‌مند شد. این علاقه به حدی در او اوج گرفت که کلاس ریاضی‌اش را رها کرد و تلاش کرد برنامه‌ای برای این رایانه بنویسد. گیتس اولین برنامه خود را برای این دستگاه نوشت. این برنامه به دانش آموزان کمک می‌کرد با این رایانه بازی کنند.
گیتس در این مدرسه سه همکلاسی دیگر داشت که آنها هم به برنامه نویسی علاقمند شده بودند. سال‌ها بعد وی به کمک یکی از همین دوستان، یعنی پل آلن، شرکت مایکروسافت را تاسیس کرد.
در سال ۱۹۷۰ بیل گیتس ۱۵ ساله با دوستش پل آلن برای خودشان کسب و کاری راه انداختند. آن دو یک برنامه رایانه‌ای نوشته بودند که به کمک آن می‌شد ترافیک شهر سیاتل را کنترل کرد.
در سال ۱۹۷۰ بیل گیتس ۱۵ ساله با دوستش پل آلن توانستند برای خودشان کسب و کاری راه بیندازند. آن دو یک برنامه رایانه‌ای نوشته بودند که به کمک آن می‌شد ترافیک شهر سیاتل را کنترل کرد. این برنامه، ۲۰ هزار دلار نصیب این دو مبتکر جوان کرد. گیتس و دوستش پس از این موفقیت تصمیم گرفتند شرکتی برای خود دایر کنند، اما این تصمیم به نتیجه نرسید چون پدر و مادر گیتس که آرزو داشتند فرزندشان وکیل دادگستری شود از او خواستند به جای تاسیس شرکت به فکر ادامه تحصیلش باشد. گیتس هم از این کار منصرف شد و وارد کالجی در سیاتل شد.
وی پس از اتمام دوره کالج دبیرستان، وارد دانشگاه هاروارد شد. در بدو ورود به فکر رشته حقوق و وکالت بود. اما در همان سال اول متوجه شد که علاقه به برنامه نویسی رایانه او را رها نمی‌کند و بیشتر وقتش را در آزمایشگاه رایانه می‌گذراند تا در کلاس‌های درس. در دانشگاه زیاد اهل مطالعه و درس خواندن نبود، اما به کمک هوش سرشاری که داشت با اندک تلاشی می‌توانست نمرات قابل قبولی کسب کند. گیتس در دانشگاه هاروارد با استیو بالمر که حالا مدیر عامل مایکروسافت است، آشنا شد.
در این مدت دوست قدیمی‌اش پل آلن در دانشگاهی در واشنگتن درس خوانده بود و پس از آن به ماساچوست نقل مکان کرده بود. بیل گیتس هم در تابستان ۱۹۷۴ به ماساچوست رفت و به او پیوست. آلن در آنجا یکی از مقاله‌های مجله مشهور Electronics را که درباره کیت ریزرایانه‌ای Altair ۸۸۰۰ بود، نشان بیل داد. خواندن این مقاله این دو را شیفته طرز کار این دستگاه کرد. این ریز رایانه ساخت شرکتی کوچکی به نام‌ام آی تی اس بود. گیتس و آلن پس از مطالعه مقاله، با این شرکت تماس گرفتند و ادعا کردند که در حال طراحی برنامه‌ای برای این ریزرایانه هستند. اما حقیقت این بود که آنها اصلاً این دستگاه را ندیده بودند و فقط درباره‌اش چیزهایی خوانده بودند. رئیس شرکت هم از آنها خواست کار خود را ارائه دهند.
گیتس و آلن که انتظار چنین استقبالی را نداشتند در ابتدا کمی دستپاچه و مضطرب شدند. اما دو ماه شب و روز در آزمایشگاه رایانه دانشگاه هاروارد تلاش کردند و توانستند این نرم افزار را بنویسند و بدون اینکه آن را امتحان کنند، تحویل‌ام آی تی اس دادند. نتیجه کار موفقیت آمیز بود. این شرکت ابتدا آلن را استخدام کرد و بعد از مدتی بیل گیتس هاروارد را رها کرد و به ام آی تی اس پیوست.
بیل گیتس و مایکروسافت
بیل گیتس و پل آلن بالاخره در سال ۱۹۷۵ به آرزوی خود جامه عمل پوشاندند و شرکتی تاسیس کردند که در ابتدا آن را مایکرو- سافت می‌نامیدند. مایکرو- سافت در واقع از ترکیب دو واژه Micro-computer و Software تشکیل شده بود. این شرکت در ابتدا با استفاده از زبان برنامه نویسی BASIC برنامه‌های نرم افزاری می‌نوشت که بر روی ریزرایانه‌های آلتر قابل نصب بود. شرکت‌های تولیدکننده هم محصولات مایکروسافت را می‌خریدند و آنها را رایگان وارد بازار می‌کردند تا هنگامی که رایانه‌های خود را وارد بازار می‌کنند، برنامه‌ها و نرم افزارهای بیشتری برای آنها وجود داشته باشد.
در سالهای بعد، روز به روز بر رونق شرکت افزوده می‌شد و این رونق اعتبار و ثروت زیادی برای بیل گیتس به ارمغان آورد. در ۱۹۷۸ که بیل گیتس ۲۳ ساله بود، این شرکت ۲٫۵ میلیون درآمد داشت.
در آن زمان صنعت سخت‌افزارهای رایانه‌ای در انحصار شرکت‌های آی‌بی‌ام، اپل و اینتل بود. بیل گیتس توانست با همکاری با آنها مایکروسافت را به غول نرم افزاری صنعت رایانه تبدیل کند.
در آن زمان صنعت سخت افزارهای رایانه‌ای در انحصار شرکت‌هایی مثل آی بی‌ام، اپل و اینتل بود. بیل گیتس کم کم توانست با همکاری با این شرکت‌ها مایکروسافت را به غول نرم افزاری صنعت رایانه تبدیل کند. گیتس بخش زیادی از موفقیت مایکروسافت را مدیون کمک‌های مادرش، ماری گیتس بود. ماری گیتس که زن بسیار متشخص و مورد احترام بود، به خاطر پیشینه شغلی‌اش ارتباطاتی گسترده با شرکت‌های تجاری مختلف داشت. بیل گیتس مادرش را با خود به مایکروسافت می‌برد و از ارتباطات او با شرکت‌های مختلف استفاده می‌کرد. وی مثلاً برای اولین بار از طریق تلاش‌های مادرش توانست با مدیر عامل آی بی‌ام ملاقات کند. همکاری بیل گیتس با آی بی‌ام موفقیت‌هایی برای مایکروسافت به بار آورد که شالوده تمام موفقیت‌های بعدی این شرکت شد.
مایکروسافت اولین نسخه از سیستم عامل معروف به MS-DOS را برای محصولات جدید آی بی‌ام تولید کرد و بعداً با ارتقای آنها توانست سیستم عامل‌های ویندوز را که تا به امروز یکی از پرفروش‌ترین محصولات مایکروسافت است، تولید کند.
در ۱۹۸۳ بیل گیتس یار قدیمی‌اش در مایکروسافت را از دست داد. پل آلن در آن سال به سرطان مبتلا شده بود، اما یک سال بعد که به خاطر معالجات و مراقبت‌های شدید حالش بهتر شده بود، از مایکروسافت استعفا داد. از آن سال به بعد مایکروسافت فقط بر بیل گیتس متکی بود.
در ۱۹۸۵ مایکروسافت اولین سیستم عامل ویندوز را روانه بازار کرد. ویندوز بسیار شبیه سیستم عاملی بود که اپل دو سال قبل از آن برای رایانه‌های مکینتاش خود طراحی کرده بود. در همان زمان گیتس به اپل توصیه کرده بود حق امتیاز آن را برای خود ثبت کند. اما آنها توصیه او را نادیده گرفتند و بیشتر علاقه‌مند به تولید سخت افزار بودند. دو سال بعد گیتس از این کوتاهی اپل استفاده کرد و سیستم عامل ویندوز را روانه بازار کرد. انتشار ویندوز خشم اپل را برانگیخت و مایکروسافت را به دادگاه کشاند. اما در نهایت مایکروسافت برنده شد، چون دادگاه استدلال کرد که این دو سیستم عامل اگرچه شباهت زیادی به هم دارند، اما کاربری‌های فردی آنها بسیار متفاوت از هم است.
در ۱۹۸۶ بیل گیتس سهام عمومی مایکروسافت را در بورس عرضه کرد. مایکروسافت در آن زمان ۲۴۱۷ سهم داشت که ۴۵ درصد آن در اختیار خود گیتس بود. سهم بیل گیتس از درآمد ۵۲۰ میلیون دلاری شرکت در آن زمان ۲۳۴ میلیون دلار بود. این درآمد بیل گیتس ۳۱ ساله را به یکی از ثروتمند‌ترین‌ها در جهان تبدیل کرد. افزایش ارزش سهام مایکروسافت وی را در ۱۹۸۷ میلیاردر کرد. از آن زمان به بعد نام بیل گیتس همیشه در راس فهرست ۴۰۰ ثروتمند جهان قرار دارد. در ۱۹۹۹ ثروت او به ۱۰۱ میلیارد دلار رسید. اما این مبالغ کلان به هیچ وجه طبع رقابت‌جوی او را ارضا نکرد و باعث نشد خیال او از جانب مایکروسافت آسوده باشد.
بیل گیتس در سال ۲۰۰۰ سمت مدیر عاملی مایکروسافت را به دوست سابقش استیو بالمر واگذار کرد که از سال ۱۹۸۰ به این شرکت پیوسته بود. او قبل از واگذاری این سمت، شغل جدید «رئیس معماری نرم‌افزاری» را به ساختار مایکروسافت اضافه کرد و پس از اینکه از سمت مدیر عاملی کنار رفت، خود این شغل را در اختیار گرفت.
بیل گیتس البته هنوز ریاست هیئت مدیره این شرکت را برعهده دارد. وی در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد از فعالیت‌های خود در مایکروسافت خواهد کاست و بیشتر وقتش را صرف امور بنیاد خیریه بیل و ملیندا گیتس خواهد کرد. آخرین روز کاری تمام وقت او در مایکروسافت در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۸ بود.
سبک مدیریتی
بیل گیتس به مدد هوش خود همه جنبه‌های صنعت نرم افزاری را رصد می‌کرد. سبک مدیریتی او از این جهت اسطوره شده بود که همیشه با کارکنان و زیرمجموعه خود برخوردی تند و مهاجم داشت. قبل از اینکه می‌خواست کاری انجام دهد همه گزینه‌های پیش رو را مدنظر قرار می‌داد و درباره هر چیزی سوال می‌پرسید.
در مایکروسافت هیچ کاری از نظر گیتس پنهان نمی‌ماند. او هم مدیر شرکت بود و سهم سخنگوی آن، خط تولید همه محصولات را زیرنظر داشت و حتی اگر لازم می‌دید برنامه یک نرم افزار را اصلاح و بازنویسی می‌کرد.
اگر یکی از کارکنان یا مدیران زیرمجموعه‌اش حرف یا پیشنهاد ضعیفی را مطرح می‌کرد، بیل گیتس به صراحت به او می‌گفت: «این احمقانه‌ترین حرفی است که تا حالا شنیده‌ام». او همیشه اطرافیان خود را امتحان می‌کرد تا ببیند واقعاً به حرفی که می‌زنند ایمان دارند یا نه. همیشه افراد و نظرات آنها را به چالش می‌طلبید تا بتواند زمینه را برای بروز خلاقیت و نوآوری آماده نگه دارد. همانقدر که به شرکت خود عشق می‌ورزید، در اداره آن سخت گیری و جدیت به خرج می‌داد.
در مایکروسافت هیچ کاری از نظر بیل گیتس پنهان نمی‌ماند. او همزمان هم مدیریت شرکت را بر عهده داشت و هم سخنگویی آن را. خط تولید همه محصولات را زیرنظر داشت و حتی اگر لازم می‌دید برنامه یک نرم افزار را اصلاح و بازنویسی می‌کرد.
در بیرون از شرکت هم او را رقیبی بی‌رحم می‌دانستند. شرکت‌های زیادی از جمله خود آی بی‌ام به شدت تلاش می‌کرد تا سیستم عاملی طراحی کند که جایگزین MS-DOS مایکروسافت شود. اما بیل گیتس با عرضه سیستم عامل ویندوز همه آنها را از دور خارج کرد.
بنیاد خیریه بیل و ملیندا گیتس
در سال ۱۹۸۹ یکی از مدیران مایکروسافت که دختر ۲۸ سالهای به نام ملیندا فرنچ بود، بیل گیتس ۳۷ ساله را شیفته خود کرد. به مرور زمان صمیمیت بین این دو بیشتر شد و آنها در ۱۹۹۴ در هاوایی با هم ازدواج کردند. اما چند ماهی از این ازدواج نگذشته بود که مادر بیل گیتس بر اثر سرطان درگذشت. مرگ مادر، شادی بیل گیتس را یکسره به افسردگی و ماتم تبدیل کرد. این اتفاقات اثرات عمیقی بر روحیه بیل گیتس گذاشت و او را از مدیری باهوش و اهل رقابت به فردی مغموم و افسرده تبدیل کرد.
پس از این ماجرا، بیل گیتس و همسرش ملیندا مدتی را با سفر به کشورهای مختلف جهان گذراندند. بیل گیتس تحت تاثیر همسرش، تصمیم گرفت جای خالی مادرش در فعالیت‌های خیریه را پر کند. رفته رفته گیتس در قبال امور خیریه بیشتر احساس تعهد می‌کرد و خود را ملزم می‌دید بخش بیشتری از ثروت خود را صرف این امور کند. وی در سال ۱۹۹۴ گیتس به اتفاق همسرش بنیاد خیریه ویلیام اچ گیتس را تاسیس کرد.
این بنیاد کار خود را با سرمایه ۲۸ میلیاردی آغاز به کار کرد و در زمینه آموزش، بهداشت و سلامت جهانی و سرمایه گذاری در کشورهای فقیر فعالیت می‌کرد. در سال ۲۰۰۰، آن دو چند بنیاد خانوادگی دیگر را با آن ترکیب کردند و نام آن را به بنیاد خیریه بیل و ملیندا گیتس تغییر دادند.
