کافى است گشت و گذارى کوتاه در دنیاى اینترنت داشته باشیم و با انواع سایتهاى اینترنتى (خبرى، آموزشى، خدماتى، ورزشى و …) آشنا شویم. با کمى تأمل به این نتیجه خواهیم رسید که کمتر کسى را (بجز در ایران) در دنیاى امروز مى توان یافت که براى دل خود و بدون هیچ چشم داشت تجارى، اقدام یه ایجاد یک سایت اینترنتى کرده باشد. همه این سایتها به نوعى با خرده فروشى در ارتباط هستند. یا موضوع و هدف اصلى ایجاد سایت، خرده فروشى است و یا اینکه اگر سایتى خدمات رایگانى ارائه مى دهد، در کنار آن به تبلیغ سایتهاى خرده فروشى دیگر مى پردازد. بطور کلى، موضوع ایجاد درآمد در رأس امور قرار گرفته است. به عنوان مثال مى توانیم به سایت !Yahoo اشاره کنیم که کم و بیش براى همه ما به واسطه سرویس هاى مجانى خوبش (مثل پست الکترونیکى) بسیار آشناست (اولین آدرسى را که من براى ورود به دنیاى وب، در مرورگر خود، NetScape وارد کردم، آدرس yahoo.com بود). آیا تا بحال به تبلیغاتى که در !Yahoo وجود دارد توجه کرده اید. حال اگر موضوع طراحى کاملا حرفه اى آنها را بکار بگذاریم، خواهیم دید که هیچ یک از این تبلیغات، خارج از مقوله تجارت الکترونیکى نیست و هدف اصلى آنها کسب درآمد است. تنوع تبلیغات نیز بسیار جالب است. تبلیغ براى مؤسسات توریستى، کرم ضد آفتاب، فیلم هاى سینمایى، کتاب، خدمات اینترنتى، مؤسسات لاغرى و … . همان تبلیغاتى که در رسانه هاى دیگر همچون تلویزیون، مجلات و روزنامه ها مى بینید، در اینترنت نیز خواهید دید. در واقع اینترنت به عنوان یک رسانه جدید، جایگاه خود را در مقوله تبلیغات و تجارت به خوبى پیدا کرده است. تنها ۸۰۰،۰۰۰ نسخه از کتاب جدید هری پاتر، توسط سایت Amazon پیش فروش شده است.
حال نگاهى به سایتهاى ایرانى مى اندازیم. اگر سایتهایى را که وابسته به نهاد، حزب و یا گروهى خاص است و همچنین سایتهاى شخصى (وبلاگها نیز در این مجموعه قرار مى گیرند) را به کنار بگذاریم، تنها چند سایت خبرى، فرهنگى-هنرى، آموزشى، ورزشى و همچنین چند سایت سرویس دهنده خدمات اینترنتى مجانى باقى خواهد ماند. اگر با پدیدآورندگان این سایتها، صحبت کوچکى داشته باشید، به این نکته پى خواهید برد که همه آنها با سرمایه اى اندک شروع به فعالیت نموده اند و به کسب درآمد به اندازه اى که هزینه سایتهایشان مرتفع گردد، راضى هستند. برخى از این سایتها که مورد توجه واقع شده اند به دلیل توقع و نیاز بازدیدکنندگانشان مجبور به گسترش سایت و امکانات آنها شدند و در نتیجه هزینه بیشترى را نیز به منظور نگهدارى و یا امکانات نرم افزارى پرداخته اند. اما موضوع جالبى که مى توان به آن توجه نمود، راه هاى موجود جهت کسب درآمد براى پدید آورندگان این سایتها است. در کشور ما به دلیل عدم وجود زیر ساختهاى لازم جهت ایجاد سایتهاى خرده فروشى (و به صورت کلى تجارت الکترونیکى)، پدید آورندگان سایتهاى اینترنتى از کسب درآمد مستقیم، محروم شده اند. به نظر مى رسد که تنها راه باقى مانده، تبلیغات اینترنتى است. اما چه کسانى خواهان تبلیغات اینترنتى هستند؟ همانطور که در بالا نیز اشاره کردم، حجم وسیعى از تبلیغات اینترنتى موجود، به سایتهاى خرده فروشى تعلق دارد. به همین دلیل سایتهاى اینترنتى ایرانى (که از داخل کشور هدایت مى شوند)، به علت نبود اینگونه سایتها، از تبلیغات آنها نیز محرومند. اما مشترى دیگر تبلیغات اینترتى در داخل، شرکتها و مؤسسات آموزشى مرتبط با امور اینترنتى و رایانه اى و البته کمى ضعیفتر، شرکتهاى غیر مرتبط هستند. من به عنوان کسى که بصورت جدى با تبلیغات اینترنتى در ارتباط هستم، مى توانم بگویم که حتى شرکتهایى که بصورت مستقیم با اینترنت سرو کار دارند (مانند ISPها، شرکتهاى ارائه دهنده خدمات میزبانى وب و …) هنوز با تبلیغات اینترنتى آشنایى ندارند و حتى از اصطلاحات و توانایى هاى موجود در این زمینه نیز، نا آگاهند (دیگر انتظارى از بقیه شرکتها و مؤسسات نمى رود). با بررسى سایتها و شرکتهایى که به سایت پرشین بلاگ تبلیغ داده اند، به این نکته پى خواهیم برد که بیش از ۸۰% از این تبلیغ دهندگان، براى اولین بار بوده است که از تبلیغات اینترنتى استفاده نموده اند. و البته نکته جالب دیگرى نیز به چشم مى خورد. این شرکتها سایتهاى ایرانى را بواسطه موضوع و همچنین تعداد بازدیدکنندگان، مناسب تبلیغات نمى دانسته اند ! (این موضوع خود جاى بحث جداگانه اى مى طلبد) حال اگر نگاهى به تبلیغات موجود در سایتهاى اینترنتى فارسى زبان داخلى بیاندازیم، خواهیم دید که بیش از ۷۰% این تبلیغات به صورت معاوضه اى (Banner Exchange) است و سایتهاى اینترتى براى بالا بردن تعداد بازدیدکنندگان خود، همدیگر را بدون چشم داشت مالى، تبلیغ مى کنند. من معتقدم که سایتهاى اینترنتى موجود در ایران، به واسطه عدم توجه صاحبان شرکتها و صنایع به تبلیغات اینترنتى (به دلیل عدم شناخت کافى از این حوزه) و همچنین عدم وجود زیر ساختهایى لازم جهت کسب درآمد مستقیم از بازدیدکنندگان و یا کاربران خود (نه به دلیل عدم وجود تخصص کافى) تونایى گسترش و در یک کلام حرفه اى شدن را ندارند. بدین منظور به نظر مى رسد توجه به موارد زیر ضرورى است:
۱) همکارى نهادهاى آموزشى و رسانه اى به منظور معرفى توانایى هاى موجود در حوزه اینترنت و به طور خاص، توانایى هاى تبلیغاتى و درآمدزا
۲) لزوم نگاه حرفه اى به مقوله تبلیغات اینترنتى از طریق ایجاد گروه هاى تخصصى جذب تبلیغات اینترنتى
۳) تبدیل موضوع تجارت الکترونیکى از یک خواب و خیال به حرف (کمى محقق شده) و در صورت موافقت به عمل
۴) همکارى و حمایت شرکتها و تشکلهاى ارائه دهنده خدمات اینترنتى و همچنین شرکتها و مؤسسات آموزشى مرتبط با سایتهاى ایجاد کننده محتوا (این نکته قابل توجه است که فروش شرکتهاى ارائه دهنده خدمات اینترنتى مانند ISPها، رابطه اى مستقیم با گسترش سایتهاى ایجاد کننده محتوا دارد!) در یک کلام، اگر حضور در این حوزه را ضرورى مى دانیم (البته در این مورد هم شبهه وجود دارد)، باید انگیزه هاى لازم براى ورود شرکتها و گروه هاى تخصصى با نگاهى حرفه اى را فراهم آوریم. اینترنت به زبان فارسى در مرحله اى قرار دارد که لزوم حمایت از آن به شدت احساس مى شود. در غیر اینصورت، باید شاهد کمرنگ تر و ضعیفتر شدن سایتهاى موجود باشیم. بیایید قبل از آنکه حمایت کنندگان از خارج از کشور بیایند، خود دست به کار شویم.
