دو عامل باعث مى شود که نسل جدید تسلط بیشترى بر دنیاى فناورى اطلاعات و دیجیتال داشته باشد  اول این که در این دوره یادگیرى کامپیوتر به مسئله اى ضرورى بدل شده و بدون داشتن تسلط کافى بر کامپیوتر و اینترنت کار و زندگى امکان پذیر نیست.عامل دوم این است که کودکان و نوجوانان نسبت به افراد میانسال از اشتیاق و جرات بیشترى براى کنجکاوى در کامپیوتر و اینترنت برخوردارند و راحت تر با پندارها و باورهاى متعارف کنار مى آیند.اینترنت مزایا و امکانات بى شمارى را فراروى عموم به ویژه قشر نوجوان قرار مى دهد، اما از دیگر سو داراى تاثیرات منفى نیز است که در صورت توجه نکردن به آن سلامت این نسل و در نهایت سلامت جامعه را به خطر خواهد انداخت.

 

متاسفانه هنوز بسیارى از خانواده هایى که امکان دسترسى به اینترنت را براى کودکان و نوجوانان خود فراهم کرده اند، تصور صحیحى از خطرات این موضوع ندارند. علت این امر ناآگاهى خانواده هاى ما از تهدیدات بالقوه اینترنت است. تهدیدى که از طریق وب متوجه وضعیت فرهنگى خانواده ها است، هنوز چنان که باید شناخته شده نیست. در اینجا به مختصرى از این خطرات اشاره مى کنیم:

۱- اعتیاد به اینترنت از مواردى است که بسیارى از کاربران را اسیر خود مى سازد. جذابیت هاى خاص اینترنت باعث مى شود تا نوجوانان مجذوب آن شده و ساعت ها وقت خود را پاى کامپیوتر بگذرانند. این مسئله باعث مى شود تا نوجوانان از دیگر فعالیت هاى اجتماعى باز بمانند.

۲- سایت هاى غیراخلاقى، امروزه به یک معضل جدى در اینترنت بدل گردیده است. این سایت ها با ارائه مطالب و تصاویر غیراخلاقى و مستهجن، سلامت روانى جوامع را در خطر قرار داده اند.

۳- اتاق هاى گفت وگو یا چت در اینترنت از موارد مورد استفاده بسیارى از نوجوانان است. این اتاق ها محل هاى مناسبى براى ملاقات و گفت وگو با سایر کودکان و نوجوانان در سراسر جهان است، اما سوءاستفاده هاى بسیارى از سوى افراد شیاد در این اتاق ها صورت مى گیرد که از جمله آنها مى توان به ارائه اطلاعات نادرست، سوءاستفاده از اطلاعات دیگران، به دام انداختن نوجوانان و سوءاستفاده از آنان از طریق برقرارى ارتباط با آنان و گذاشتن قرار ملاقات اشاره کرد.

۴- اینترنت امکان گمنامى را براى افراد فراهم مى کند. این مسئله باعث خواهد شد تا برخى افراد به ارائه اطلاعات نادرست به دیگران و گمراه کردن آنها بپردازند.

۵- روابط بین افراد در اینترنت مجازى و در سطح بوده و از عمق برخوردار نیست. این نوع ارتباطات فاقد مشخصه هایى همانند مجاورت مادى، تماس منظم، اثرگذارى عمیق و تبادل اطلاعات درباره بافت اجتماعى است.

۶ اینترنت مى تواند در حالى که انسان ها را از نظر الکترونیکى به هم پیوند دهد از طریق ایجاد توهم اتحاد و همبستگى با تکنولوژى هاى اطلاعاتى ارتباط چهره به چهره ما با انسان هاى دیگر را قطع کند و این امر باعث کاهش روابط انسانى و همبستگى اجتماعى خواهد شد.

۷- یکى از مشکلاتى که روانپزشکان در مورد کودکانى که ساعت هاى متوالى در اتاق هاى گفت وگو حضور دارند عنوان مى کنند، درگیرى ذهنى در اثر ساخت تصاویر ذهنى از مطالبى است که در این اتاق ها رد و بدل مى شود که در برخى موارد باعث بیمارى هاى روانى و از جمله افسردگى مى گردد.

۸- اقدامات پیشگیرانه

امروزه استفاده و کاربرد اینترنت به ویژه در میان قشر کودک و نوجوان به طرز وسیعى گسترش یافته است. چند دهه بود که دانشمندان علوم اجتماعى و محققان علوم و فناورى خبر از ظهور نسل کامپیوتر یا نسل اینترنت مى دادند و معتقد بودند چون کودکان، نوجوانان و جوانان در فضایى بزرگ مى شوند که بسیارى از ابزار ها الکترونیکى و کامپیوترى شده اند، به تمام جوانب آن آشنایى کامل پیدا مى کنند.   کودکان نسل امروز، وقتى به سن بلوغ مى رسند به راحتى با طرز کار وسایلى که به سرعت راهى بازار مى شوند آشنا شده و متناسب با سرعت پیشرفت دانش، خود را به آخرین دانش روز مجهز مى کنند و به راحتى با طرز کار وسایلى که به سرعت راهى بازار مى شوند آشنا مى شوند. لذا نسل آینده نسلى است که با کامپیوتر و اینترنت و دیگر فناورى هاى نوین ارتباطى بزرگ مى شود و به شدت به آنها وابسته مى شود. این امر سبب مى شود تا والدین و مدیران و برنامه ریزان بخش هاى مختلف فرهنگى و آموزشى از هم اکنون به فکر چاره اندیشى در خصوص تبعات منفى این فناورى ها و بالاخص اینترنت باشند. به برخى از اقداماتى که در این زمینه مى توان انجام داد اشاره مى شود:

۱- والدین در درجه اول مى بایست اطلاعات خود را در زمینه رایانه و اینترنت افزایش دهند و از آخرین تحولاتى که در این زمینه صورت مى پذیرد مطلع شوند.

۲- در اغلب کشور هاى توسعه یافته سازمان ها و موسساتى براى نظارت بر اینترنت و راهنمایى کاربران اینترنت به خصوص کودکان و نوجوانان به وجود آمده است. این موسسات به انجام اقداماتى از قبیل آگاه ساختن و آموزش کاربران اینترنت درباره ضرر و زیان هاى احتمالى اینترنت و تعیین راهکار هایى براى جلوگیرى از این ضرر و زیان ها و نیز فیلتر کردن مطالب و سایت هاى مضر اینترنتى اشاره مى کنند.

۳- والدین مى بایست با کودکان و فرزندان خود درباره مضرات احتمالى اینترنت صحبت کنند. در برخى از کشور هاى توسعه یافته به والدین توصیه مى شود که قبل از آنکه فرزندانشان با اینترنت شروع به کار کنند، یک فرم استاندارد که در آن خطرات ناشى از کار کردن با اینترنت گوشزد شده را خوانده و امضا کنند. نسخه اى از این به اصطلاح تعهدنامه در کنار میز کامپیوتر کودک یا نوجوان نصب مى شود.

۴- باید به کودکان و نوجوانان آموخت تا هیچ وقت اطلاعات و عکس هاى شخصى و خانوادگى خود را به ویژه در اتاق هاى گفت وگو در اختیار کسى قرار ندهند.

۵- چنانچه کودکان در هنگام کار با اینترنت خطایى را مرتکب شوند، نباید آنها را به لغو یا ممانعت از دسترسى به اینترنت تهدید کرد. زیرا این گونه تهدیدات باعث افزایش حس پنهان کارى کودک شده و کم کم مسائلى را که با آنها روبه رو مى شود با والدین در میان نخواهد گذاشت.

۶- از کودکان و نوجوانان خواسته شود تا از ثبت نام در سایت ها، ایجاد صندوق پستى و تکمیل فرم هایى نامشخص بدون اطلاع والدین خوددارى کنند. همچنین از باز کردن نامه هایى که فرستنده آن را نمى شناسند پرهیز کنند.

۷- به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود اطلاعاتى که در اتاق هاى گفت وگو رد و بدل مى شود اغلب نادرست هستند و نبایست به آنها اعتماد و اطمینان کرد.

۸- براى آنکه اولیاى مدرسه، والدین و سایر مسئولان امکان محدود کردن دسترسى کاربران به سایت هاى نامناسب را داشته باشند، دو راه حل پیش بینى شده که یکى راه حل شبکه اى و دیگرى راه حل خانگى است. در روش هاى مبتنى بر شبکه، یک نرم افزار یا ترکیبى از چند نرم افزار بر روى دروازه هاى شبکه قرار مى گیرند و تمامى ارتباطات کاربران را کنترل مى کنند.

در روش هاى خانگى که فقط روى یک کامپیوتر قابل استفاده هستند، یک نرم افزار خاص بر روى دستگاه نصب مى شود و اتصال به سایت هاى غیرمجاز را فقط براى کاربران همان کامپیوتر مسدود مى کند که اولین نرم افزار از این نوع در ایران با نام نرم افزار الک ساخته شده است.   سخن آخر آنکه فناورى هاى نوین ارتباطى و از جمله اینترنت محیطى مناسب براى رشد و تعالى جنبه هاى مختلف انسانى است، لکن باید توجه داشت که این فناورى ها به همان اندازه که مفید و سودمند هستند مى توانند مضر و خطرناک باشند. لذا مسئولان، برنامه ریزان و والدین مى بایست زمینه حضور موثر نسل جدید در عرصه این فناورى را فراهم نمایند.