سیستمعامل یونیکس نزدیک به ۲۰ سال پیش با شعار جایگزینی برای سیستمعاملهای تجاری پا به عرصه گذاشت. یونیکس با ورود خود به عرصه ایستگاههای کاری باعث زوال مینیکامپیوترها و سیستمعاملهای خاص آنها شد. مزیت اصلی یونیکس در دسترس بودن آن برای غالب پلتفرمها بود که باعث کاهش هزینه و راحتی نگهداری از آن سیستمها میشد، ولی یونیکس بهصورت متنباز باقی نماند و تعداد زیادی از نسخههای یونیکس توسط تولیدکنندگان سرویسدهندهها ایجاد شد که با هزینه عدم سازگاری باعث بهینه شدن یونیکس بر مبنای سختافزارشان شد.
امروزه یونیکس با رقیب سرسختی بهنام لینوکس مواجه شده که همانند خودش از دنیای متنباز آمده است و در مدت کوتاهی در حال گسترش عرصه نفوذ خود به تمام نواحی از سیستمعاملهای رومیزی تا سیستمعاملهای ابرکامپیوترها است.
سیستمعامل لینوکس در سالهای اخیر در حوزه سرویسدهندهها از رشد بسیار بالایی برخوردار بوده و بهجرات میتوان گفت حاکم بلامنازع این حیطه از دنیای IT است. وقتی لینوکس در دهه ۹۰ پا به عرصه گذاشت، همگان تصور میکردند فشار زیادی روی مایکروسافت و ویندوز میآورد. هرچند لینوکس و نرمافزارهای متنباز در برخی عرصهها از ویندوز پیشی گرفتهاند ولی بیشترین تاثیرشان بر دنیای یونیکس بود.
در آخرین گزارش دولت آمریکا از وضعیت سرویسدهندگان دولتی، پیشبینی شده سهم لینوکس از ۴/۱۱ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۲/۱۵ درصد در سال ۲۰۰۹ برسد و در همین حال سهم سرویسدهندگان یونیکس از ۸/۳۴ به ۱/۳۰ تنزل پیدا خواهد کرد.
سرویسدهندگان لینوکس در چهار سال گذشته رشدی دو درصدی داشتهاند و این رقم در چهار ماه اول سال ۲۰۰۶ به ۱۷ درصد رسید و در عوض سرویسدهندههای یونیکس با کاهش هفت درصدی مواجه بودند ولی با این حال بازار یونیکس در حدود دو برابر بازار لینوکس است. با وجودی که لینوکس در حال گسترش قلمروی خود در دنیای یونیکس است ولی یونیکس کماکان به سلطه خود در حیطه سیستمهای حساس و بزرگ با توجه به امنیت و قابلیت اعتماد بالایش ادامه خواهد داد.
هزینه از مهمترین عوامل ارتقای یک سیستمعامل به لینوکس است. سیستمعامل لینوکس میتواند با پردازندههای ارزانقیمت اینتل و AMD کار کند در حالی که یونیکسها معمولا با پردازندههای اختصاصی و بسیار گرانقیمت کار میکنند. سازمان هوانوردی آمریکا امسال اعلام کرد ابرکامپیوترهای خود را از HP-UX به Redhat لینوکس ارتقا خواهد داد و با این ارتقا باعث ۱۵ میلیون دلار صرفهجویی در هزینههایش خواهد شد.
بر خلاف نرمافزارهای کاربردی که هزینه مجوز بیشترین هزینه را شامل میشود، دلیل اصلی کاهش هزینه، استفاده از سختافزارهای ارزانتر و در نتیجه هزینه نگهداری ارزانتر است. تعداد بسیار کمی از کاربران دولتی از نسخه مجانی Redhat یا همان فدورا استفاده میکنند و بیشتر ترجیح میدهند هزینه پشتیبانی را که نزدیک به هزینه مجوز است، پرداخت کنند. هزینه مجوز، هزینه زیادی در مقابل این هزینهها نیست.
در حیطه ابرکامپیوترها لینوکس بهعنوان سیستمعامل قالب شناخته میشود. در لیست ۵۰۰ ابرکامپیوتر برتر سال ۲۰۰۰ میلادی ۶/۹۰ درصد ابرکامپیوترها از یونیکس بهعنوان سیستمعامل خود استفاده میکردند در حالی که لینوکس تنها ۶/۵ درصد را در اختیار داشت ولی در سال ۲۰۰۶ لینوکس با ۴/۷۳ درصد در مقابل ۶/۱۹ درصد بر یونیکس پیشی گرفت.
دولت آمریکا بیشتر ۵۰۰ ابرکامپیوتر برتر را در اختیار خود دارد. از این تعداد تاکنون تنها آن دسته که مختص فعالیتهای علمی و تحقیقاتی بودند از لینوکس استفاده میکردند، اما در سالهای اخیر این وضع در حال تغییر است. لینوکس دیگر سیستمعامل مختص فعالیتهای علمی نیست و همه روزه تعداد بیشتری از نرمافزارهای تجاری و حساس در حال انتقال بر آن هستند.
تعدد نرمافزارهای موجود روی لینوکس تبدیل به یکی از عوامل موفقیت آن شده است. تعداد زیادی از شرکتها از نرمافزارهای تجاری تهیه شده توسط SAP و Oracle روی سیستمعامل لینوکس خود استفاده میکنند. در سال گذشته فروش شرکت SAP روی سیستمعامل لینوکس از سایر سیستمعاملها پیشی گرفت.
جنگ سیستمعاملها در همه ابعاد در حال گسترش است و نرمافزارهای متنباز بهخصوص لینوکس به رشد خود ادامه میدهند. با وجودی که دنیای رومیزی در اختیار ویندوز و مایکروسافت است ولی سرویسدهندهها و ابرکامپیوترها که زیرساخت IT هستند، در حال انتقال همهجانبه بهسمت لینوکس هستند. توسعهدهندگان لینوکس با جدیت در پی مقابله با تجاری شدن آن هستند تا به سرنوشت یونیکس دچار نشوند. از طرف دیگر مایکروسافت هم دست از کار نکشیده و همه روزه بر تواناییهای خود در حیطههای سرویسدهندهها میافزاید. بر خلاف سختافزار که در آن رقابت باعث کمک به مشتری میشود، رقابت سیستمعامل باعث سردرگمی مدیران IT شده و آنها را در انتخاب پلتفرم با چالشی جدی روبهرو ساخته است.